Ως γονείς αναλαμβάνουμε πολλούς ρόλους σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών μας. Ένας σημαντικός τέτοιος ρόλος είναι η εκπαίδευση των παιδιών στη λήψη υγιών και λειτουργικών αποφάσεων. Μια διαδικασία που είναι πιο εύκολη όσο τα παιδιά είναι σε μικρότερες ηλικίες και οι γονείς αποτελούν για αυτά τα κύρια πρότυπα συμπεριφοράς.
Όσο όμως τα παιδιά μεγαλώνουν η επιρροή των γονέων τείνει να μειώνεται ενώ οι γνώμες και η επιρροή των συνομηλίκων αρχίζουν να αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερο βάρος. Η ανάγκη του «ανήκειν» σε μια ομάδα ομότιμων και η αίσθηση της αποδοχής είναι πολύ σημαντικά για τα παιδιά και τους έφηβους καθώς καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα του εαυτού τους. Αυτή η κοινωνική πίεση μπορεί να επηρεάσει ένα ευρύ φάσμα σκέψεων, ενεργειών και συμπεριφορών, από την ακαδημαϊκή τους επίδοση, τις καταναλωτικές τους συνήθειες έως την ψυχική τους υγεία και την πιθανή χρήση ουσιών.
Ως πίεση ομοτίμων ορίζουμε την εσωτερική ή εξωτερική πίεση που μπορεί να αισθάνεται ένα παιδί ή ένας έφηβος η οποία τον «εξαναγκάζει» να συμπεριφερθεί με συγκεκριμένες συμπεριφορές που μπορεί να έχουν είτε θετικό είτε αρνητικό πρόσημο. Συνήθως ξεκινάει γύρω στην ηλικία των 10 ετών και κορυφώνεται στην εφηβεία, μια περίοδο ιδιαίτερα ευάλωτη λόγω της αλλαγής των ορμονών, της ανάπτυξης του εγκεφάλου και των αναδυόμενων ταυτοτήτων. Σε αυτήν τη φάση ζωής οι φιλικές ομάδες είναι υψίστης σημασίας καθώς η ανάγκη να ανήκει ο έφηβος σε μια τουλάχιστον από αυτές αποτελεί σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει τη λήψη των αποφάσεών του.
Υπάρχουν διαφόρων ειδών επιρροές συνομηλίκων. Γενικά, μπορούν να διαχωριστούν σε λεκτικές και μη λεκτικές, άμεσες ή έμμεσες, θετικές ή αρνητικές. Είναι σημαντικό ως γονείς να μπορούμε να κατανοούμε πότε η επιρροή των συνομηλίκων λειτουργεί θετικά ή αρνητικά και να πράττουμε αναλόγως ενθαρρύνοντας τις σχέσεις ή διερευνώντας και συζητώντας.
Δεδομένων των επιπτώσεων που μπορεί να έχει η πίεση των συνομηλίκων στα παιδιά και τους έφηβους είναι σημαντικό να τα βοηθήσουμε να αποφεύγουν την αρνητική πίεση και να ανταποκρίνονται με υγιή τρόπο. Μερικοί τέτοιοι τρόποι είναι:
- Αναζητήστε ευκαιρίες να ρωτήσετε το παιδί σας για την πίεση που έχει δει ή βιώσει το ίδιο και πώς αυτό το έκανε να αισθανθεί. Ενημερώστε τα ότι είστε εκεί για να ακούσετε και να τα βοηθήσετε εάν το χρειάζονται.
- Μοιραστείτε τις δικές σας εμπειρίες από την πίεση των συνομηλίκων, όπως και τους τρόπους με τους οποίους τις έχετε χειριστεί.
- Διδάξτε στο παιδί σας πώς να βάζει όρια και να είναι διεκδικητικό στην επικοινωνία του.
- Γνωρίσετε τους φίλους του παιδιού σας και τους γονείς τους. Εάν είναι δυνατόν, ενθαρρύνετε το να προσκαλεί φίλους σπίτι.
- Παροτρύνεται το παιδί να αναζητά θετικές σχέσεις και να επιλέγει φίλους που το σέβονται και δεν του ασκούν πίεση.
- Βοηθήστε το να είναι ανεξάρτητο και διδάξτε του να ακούει το ένστικτό του.
- Ενημερώστε τα παιδιά σας ότι δεν μπορούν να ευχαριστήσουν τους πάντες, και ότι αυτό είναι εντάξει.
Εάν έχετε ιδιαίτερες ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες της πίεσης που ασκούν στο παιδί σας οι συνομήλικοί του, απευθυνθείτε στους εκπαιδευτικούς ή/και τη διοίκηση του σχολείου ή σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας για πρόσθετη υποστήριξη.
